Een historische overwinning voor cannabisactivisten wereldwijd: vandaag stemde de drugscommissie van de Verenigde Naties, de CND, met een meerderheid van 27 tegen 25, voor erkenning van de medicinale waarde van cannabis en het schrappen van cannabis van Lijst IV van het Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen uit 1961.

Activisten
De stemming is de climax van twee jaar diplomatiek debat over de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) over de classificatie van cannabis in de VN drugsverdragen. De WHO aanbevelingen zijn gebaseerd op drie jaar wetenschappelijk onderzoek naar cannabis. Het moeilijkste en meest frustrerende werk is gedaan door activisten die al decennia protesteren tegen de draconische en contraproductieve drugsverdragen van de VN.

Joep Oomen
Al in 2003 vond een grote internationale demonstratie plaats, pal voor het VN gebouw in Wenen waar de Commission on Narcotic Drugs (CND) elk voorjaar vergadert. Destijds hield de politie de demonstranten en activisten nog op afstand. Maar in later jaren wisten zij door te dringen tot in de wandelgangen, om de afgevaardigden direct aan te spreken op hun verantwoordelijkheid en te informeren over de ellende die de war on drugs overal ter wereld aanricht. Tot zijn plotselinge dood in 2016 speelde Joep Oomen, medeoprichter van ENCOD en het VOC, een sleutelrol in dit proces.

Een andere activist die niet ongenoemd kan blijven is Kenzi Riboulet Zemouli, die de afgelopen jaren vrijwel onophoudelijk bezig is geweest met het WHO advies over cannabis en de stemming daarover bij de VN. Een aantal citaten uit het persbericht van Faaat, waarvan Kenzi de drijvende kracht is, over de stemming van vandaag:

‘Vandaag hebben de Verenigde Naties de gedurfde stap genomen om cannabis te schrappen van lijst IV van het drugsverdrag van 1961, zes decennia na de plaatsing van cannabis op deze lijst, de therapeutische waarde van deze eeuwenoude medicinale plant te erkennen en deze niet langer te beschouwen als “een middel met een grote kans op misbruik en nadelige effecten”. De stemming volgde op een onafhankelijke wetenschappelijke beoordeling door vooraanstaande experts uit de hele wereld, bijeengeroepen door de WHO in 2017-2018, waarbij bewijsmateriaal en getuigenissen uit alle hoeken van de wereld werden beoordeeld.’

‘De stap is zelfs nog belangrijker als je bedenkt dat cannabis op Lijst IV is geplaatst zonder ooit aan een wetenschappelijke beoordeling te zijn onderworpen. De classificering van cannabis op Lijst IV is een overblijfsel van de meest extreme internationale drugswetten, een erfenis van de moraal van de jaren vijftig en representatief voor lang in diskrediet geraakte waardensystemen die verbonden zijn met racisme, onverdraagzaamheid, gebrek aan respect voor inheemse volkeren en culturen, kenmerkend voor het koloniale tijdperk.’

‘De WHO heeft in het verdrag de exclusieve verantwoordelijkheid om deze aanbevelingen te doen: de stemming van vandaag door de regeringen die bijeen waren in de VN gebouwen in Wenen, was vereist om ze om te zetten in internationaal recht. Het schrappen van cannabis van Lijst IV is daarom fenomenaal nieuws voor miljoenen patiënten over de hele wereld en een historische overwinning van de wetenschap op de politiek.’

Het International Drugs Policy Consortium (IDPC), een platform van diverse organisaties op het gebied van drugsbeleid, bracht het nieuws onder de kop ‘VN geeft groen licht voor medicinale cannabis, maar erkent niet dat het verbod een koloniale erfenis is’. Het IDPC plaatst een aantal kritische kanttekeningen:

‘Een groep vooraanstaande drugsbeleidsorganisaties heeft de stap verwelkomd, maar was ook teleurgesteld over het feit dat deze hervorming niet ver genoeg gaat, aangezien cannabis internationaal blijft gecategoriseerd naast drugs als heroïne en cocaïne.’

‘De review betrof een heroverweging van de besluiten over de classificatie van cannabis die in de jaren vijftig werden genomen en gebaseerd waren op de heersende racistische en koloniale attitudes, en niet op wetenschappelijke evaluaties.’

‘Hoewel drugsbeleidsdeskundigen het schrappen van cannabis van Lijst IV verwelkomden, uitten zij hun ernstige bezorgdheid over het feit dat cannabis op lijst I van het Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen uit 1961 zal blijven staan en onder dezelfde strenge regels zal blijven vallen als heroïne en cocaïne. Na de allereerste wetenschappelijke beoordeling van cannabis door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 2018, werd een beperkte re-classificatie van cannabis aanbevolen, maar het verwijderen van Lijst I maakte geen deel uit van het pakket, ondanks de eigen bevinding van de WHO dat cannabis minder schadelijk is dan de meeste andere middelen op die lijst.’

Diepe kloof
‘Deze evaluatie van cannabis onderstreept ook de diepe kloof tussen besluitvorming in internationale organen en het groeiende momentum voor hervorming van het drugsbeleid over de hele wereld. Meer dan vijftig landen over de hele wereld hebben medicinale cannabisprogramma’s aangenomen, terwijl Uruguay, Canada, Mexico, Luxemburg, vijftien Amerikaanse staten en verschillende andere jurisdicties cannabis voor niet-medicinaal gebruik hebben gereguleerd of bezig zijn dat te doen. Door wetenschappelijk bewijs en verandering te negeren, loopt het internationale drugscontrolesysteem het risico steeds verder geïsoleerd en irrelevant te worden.’

Martin Jelsma, directeur van het Drugs and Democracy Program bij het Transnational Institute (TNI), verklaarde over de historische stemming:
‘Vandaag zet de internationale gemeenschap een stap voorwaarts met deze kleine overwinning op het gebied van medicinale cannabis, maar de dekolonisatie en modernisering van de VN-drugsverdragen is nog maar net begonnen. De uitkomst van dit herzieningsproces heeft eens te meer aangetoond dat het Enkelvoudig Verdrag van 1961 achterhaald is en een te bot instrument om zijn mandaat van bescherming van de gezondheid en het welzijn van de mensheid waar te maken. Het toont ook de diepe verdeeldheid en verlamming aan binnen het internationale drugscontrolesysteem. Met weinig tekenen van verzoening tussen de hervormingsgezinde landen en de verdedigers van de status quo van de drugsoorlog, zullen hervormers een weg voorwaarts blijven zoeken die niet afhankelijk is van een consensus in Wenen, zoals blijkt uit de nationale hervormingen die momenteel over de hele wereld aan de gang zijn.’