Na overleg met burgemeester Femke Halsema riep het kabinet begin deze maand dagjesmensen en toeristen al op de hoofdstad niet in het weekeinde te bezoeken en drukke plekken te mijden. Het regionale beleidsteam, de bestuurlijke top van de veiligheidsregio, wil ‘uitbreiding en intensivering’ van die boodschap. De cijfers in Amsterdam baren nog steeds zorgen. Maandag meldde het RIVM 574 nieuwe besmettingen, waarvan 124 in Amsterdam: zoveel waren het er sinds 15 augustus niet meer geweest in de hoofdstad.

Over een mogelijk verbod op bezoek van dagjesmensen en toeristen aan Amsterdam ontstond vorige week verwarring, maar zo’n drastische maatregel hangt nog wel degelijk boven de markt. Tijdens een technische briefing, vorige week donderdag, zijn gemeenteraadsleden daarover geïnformeerd door een hoge functionaris van de veiligheidsregio. ‘Ik ben me rot geschrokken’, zegt een raadslid.

Het ‘afsluiten van de stad en/of regio’ voor toeristen ziet burgemeester Femke Halsema als een uiterste maatregel die alleen bij een oplopend aantal besmettingen en met instemming van het Rijk genomen kan worden. Halsema vindt nu al dat het virus een economische ravage heeft aangericht en vreest nog meer schade en uitvoeringsproblemen als toeristen moeten worden geweerd.

Duivelse dilemma

Zie hier het duivelse dilemma waarvoor Halsema geplaatst kan worden, zegt D66-fractievoorzitter Reiner van Dantzig. Over het aandeel van toeristen in het oplopende aantal besmettingen in Amsterdam bestaat onduidelijkheid. Van Dantzig: ‘Toeristen test je hier niet. Die zijn op enig moment weer weg. Maar gezond verstand zegt je dat ze zo het virus kunnen meenemen en elders weer verspreiden.’

Van belang hierbij is te wijzen op de ‘soort’ toeristen die sinds 1 juli weer naar Amsterdam zijn gekomen. Jongeren die met goedkope pretvluchten naar de hoofdstad vliegen, veel (vooral Duitse) drugstoeristen, veel toeristen die de overvolle Wallen als reisdoel hebben. Afstands- en andere coronaregels worden massaal genegeerd.

Vorige week dinsdag, na de laatste persconferentie van het kabinet, werd het verbod als ultieme maatregel geopperd in een brief van de Veiligheidsraad, ondertekend door voorzitter Halsema. Dat bleek een foutje, zo lichtte zij nog dezelfde avond toe.

Inmiddels is duidelijk geworden dat het (beoogde) toerismebeleid in Amsterdam politiek gevoelig ligt. De huidige coalitie van GroenLinks, D66, SP en PvdA wil – net als veel binnenstadsbewoners – het almaar uitdijende toerisme een halt toeroepen. Dat is al voor het uitbreken van de coronacrisis uitgesproken. Burgemeester Halsema, die dit eerder ook al deed, laat nog onderzoeken uitvoeren over meer spreiding van toeristen over de stad.

Grote economische schade

De gevoeligheid schuilt er vooral in dat het terugdringen van toerisme grote economische schade berokkent. Amsterdam werd vorig jaar door 20 miljoen toeristen aangedaan die samen 178 miljoen euro aan toeristenbelasting betaalden. Dat is bijna net zo veel als de gemeente aan ozb ontvangt.

Toerisme is goed voor 70 duizend banen (bijna 10 procent van de hoofdstedelijke werkgelegenheid), schreef wethouder Victor Everhardt (Financiën, Economische Zaken) in mei aan de gemeenteraad. Hij vreest dat de hoofdstad dit jaar 116 miljoen euro aan toeristenbelasting misloopt.

Volgens oppositieleidster Marianne Poot (VVD) ‘misbruikt’ de coalitie de coronacrisis om het toerisme aan te pakken. Bronnen in de coalitie en het college van B en W spreken dat tegen. Een wethouder: ‘Dat het weren van toeristen geld kost, weten we ook wel. Het gaat nu om de aanpak van de verspreiding van corona. Iedereen kan zien dat het in de toeristische gebieden uit de hand loopt. Het weren van toeristen reikt minder ver dan een tweede lockdown, want dan zijn de gevolgen helemaal niet meer te overzien.’

Amsterdam maakt al sinds 2014 geen reclame meer voor zichzelf in het buitenland, zegt promotieorganisatie Amsterdam&Partners. Niettemin komen er steeds meer toeristen, vooral voor de coffeeshops en de Wallen. Tijdens een commissievergadering Algemene Zaken liet Halsema doorschemeren te gaan onderzoeken of tijdens deze coronacrisis een verbod op bezoek door toeristen aan coffeeshops mogelijk is.